Een bekende supermarktketen doet momenteel een test met spiegelschermen in winkels om winkeldiefstal tegen te gaan. Deze schermen zouden niet zijn aangesloten op een cameranetwerk. Wordt al ons doen en laten in het openbare leven straks vastgelegd?

Volgens Hendri van den Hoorn van Deurplus valt dat wel mee. Als consument genieten we een behoorlijke mate van bescherming. “Bij spiegelschermen of confrontatiemonitors lijkt het erop alsof je gefilmd wordt, maar het is niet zo. Je ziet alleen jezelf bewegen op een beeld. Daar gaat een preventieve werking van uit. Een persoon weet dat iemand mee kan kijken.”

“Dat heeft invloed op gedrag. Maar een spiegelscherm is wel wat anders dan een camera die beelden opslaat. Je hebt hier dus niet te maken met de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG),” zegt hij.

Aantoonbaar in controle met AVG

Anders wordt het natuurlijk als de beelden toch worden opgeslagen. Dan geldt onder meer de Algemene Verordening Gegevensbescherming, die waakt over de privacy van de gegevens van de gewone burger. Als specialist in inbraakwerend hang- en sluitwerk, digitale sluitsystemen en camerasystemen heeft Deurplus bijna dagelijks met de toepassing van deze wet te maken. In diverse sectoren maken ondernemingen dan ook dankbaar gebruik van de ervaring van Deurplus.

Van den Hoorn: “In principe is elke camera een schending van privacy, maar in winkelpanden gelden andere regels dan er buiten. Klanten zijn in een winkel te gast en ondernemers kunnen dan verder gaan. Op het moment dat je een winkel binnengaat, kiest een klant ervoor dat hij akkoord gaat met de huisregels. Die moeten duidelijk vermeld worden. En een ondernemer zal “aantoonbaar in controle” met de wet AVG moeten zijn.”

Gerechtvaardigd belang

Niet altijd is de privacy van de klant heilig. Van den Hoorn: “Als een winkelier kan aantonen, dat hij jaarlijks omzet verliest door winkeldiefstal, en dat hij camera’s ophangt om de pakkans van winkeldieven te vergroten, dan hoeft dat nog niet illegaal te zijn. Dan is er sprake van een gerechtvaardigd belang. Zolang je de winkeldief maar op heterdaad betrapt. En een ondernemer moet zijn informatiesysteem goed beveiligen.”

Een ondernemer moet ‘aantoonbaar in controle’ zijn. Dat wil zeggen: hij moet kunnen aantonen waarom hij de maatregelen treft en hoe hij dat doet. Dus hij moet vermelden dat hij camera’s inzet om diefstal tegen te gaan.

Wanneer de ondernemer uitsluitend spiegelschermen gebruikt, dan doet hij er verstandig aan om aan te geven dat de confrontatiemonitors niet zijn aangesloten op het reguliere cameranetwerk en dat de beelden niet worden opgenomen. 

Als voorbeeld noemt van den Hoorn een casus waarbij een winkelier opnames maakt van winkelende klanten: “Stel, dat de ondernemer deze beelden deelt binnen zijn team van medewerkers en hij geeft aan dat hij dit doet omdat bepaalde bezoekers in de gaten moeten worden gehouden. En hij traint zijn medewerkers om hulp aan te bieden als de persoon in de winkel is, bijvoorbeeld door met hem mee te lopen en in de buurt te blijven. Dan overtreedt hij geen enkele wet.”

Aantoonbaar in controle voor trainingsdoeleinden

Ook als de ondernemer opnames intern deelt om van te leren, dan is er nog niet direct iets aan de hand. Dat doen meer organisaties. Ze nemen gesprekken op voor trainingsdoeleinden. Zo kun je ook de beelden bij zelfscankassa’s opnemen.

Een ondernemer wil misschien wel weten: Hoe intuïtief is het scansysteem bijvoorbeeld? Zijn alle stappen die een klant moet doorlopen helder of lopen mensen vast bijvoorbeeld bij het verzilveren van gespaarde punten? Of bij het scannen van statiegeld?

Van den Hoorn: “Zolang je “aantoonbaar in controle” bent met het maken van opnames om personeel op te leiden, handel je rechtmatig. En maak je opnames, dan moet je kunnen aantonen waarom. Onder die voorwaarden kan het verwerken van persoonsgegevens toegestaan zijn. Dus als het aantoonbaar is om de pakkans te vergroten. En als het aantoonbaar is dat we leren als organisatie.”

Gebruikt Big Brother elektronische toegangssystemen?

Maar wat als aan het gedrag van winkeldieven consequenties wordt verbonden en hen voorlopig de toegang tot de winkel wordt ontzegd?

"Technisch is het mogelijk om de beelden van confrontatiemonitors aan te sluiten op het cameranetwerk. Verbind je dit met de juiste toegangscontrolesystemen, dan zou je iemand toegang tot een winkel kunnen verlenen of ontzeggen op basis van gezichtsherkenning. Maar de toepassing van deze technieken vereist nog wel wat doordenking. Dat is voor velen nog verre toekomstmuziek,” vertelt van den Hoorn. Hij vervolgt: “De consequentie is dan, dat je het open deuren beleid van je winkel los moet laten.”

“Iedere bezoeker zou zich dan moeten melden bij een camera die een opname maakt, een check uitvoert met de beelden in de database en een bezoeker al dan niet toegang verleent. Dat krijgt Big Brother-achtige trekken. Als een winkeldief al 3x iets gepikt heeft, berispingen heeft gehad, kun je hem dan toegang tot de winkel ontzeggen? Want misschien wil je hem ook niet kwijt als klant.”

“Misschien wil je hem uitsluitend verbieden om de zelfscankassa’s te gebruiken. Hoe ondervang je dat? Of daag je hem juist uit om te stelen? Voor sommigen is het soms ook de sport. Een mensenbrein zit soms eigenaardig in elkaar. Dus in de praktijk kleven er nog wel wat haken en ogen aan een toegangssysteem met gezichtsherkenning. De implementatie is kostbaar. En je moet als organisatie heel goed weten wat je doet. Op korte termijn verwacht ik nou niet dat we dit op grote schaal gaan tegenkomen en dat het voorlopig blijft bij spiegelschermen. Dan valt het met Big Brother ook nog wel mee.”

Cameratoezicht in winkel: bent u “aantoonbaar in controle”? Ontvang advies

Wilt u ook een cctv-camerasysteem met een elektronisch toegangssysteem in uw winkel? Raadpleeg adviseur Deurplus en u bent “aantoonbaar in controle.” Wij zijn thuis in alle technieken in en rondom de deur. Voor volledige veiligheid, controle en comfort zijn wij uw sparring partner.

Uiteraard is het mogelijk dat de toepassing in uw situatie verschilt. Voor het beste advies komen we daarom graag bij u langs.